STANOWISKO AKADEMII WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI
W SPRAWIE PROJEKTU USTAWY LIKWIDACYJNEJ
Szanowny Panie Ministrze,
w związku z udostępnieniem na stronie Rządowego Centrum Legislacji projektu ustawy o zmianie ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. z 2023 r. poz. 1683 i 1860 oraz z 2024 r. poz. 1222), numer projektu: UD112, to jest tzw. „ustawy likwidacyjnej”, przedstawiam stanowisko i uwagi Akademii Wymiaru Sprawiedliwości do ww. projektu ustawy.
Uprzejmie wskazuję, iż ww. projekt ustawy przed skierowaniem do prac legislacyjnych nie był przedmiotem jakichkolwiek uzgodnień z Akademią Wymiaru Sprawiedliwości, której de facto dotyczy, co należy uznać za działania niepożądane, godzące w dobre imię studentów Uczelni, całej społeczności akademickiej, jak i funkcjonariuszy Służby Więziennej, a także uderzające w podstawowe zasady demokratycznego państwa prawa oraz autonomię Uczelni.
Proponowane zmiany ustawy w wysoce istotny sposób stanowią zagrożenie dla autonomii uczelni akademickich oraz wolności badań naukowych, jakie projektowana ustawa za sobą niesie. Stojące w oczywistej sprzeczności z konstytucyjnym prawem do nauki oraz autonomią uczelni wyższych (art. 70 Konstytucji RP) oraz przepisami ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. Dz. z 2023 r., poz. 742 ze zm., dalej „p.s.w.n.”) rozwiązania przewidziane w przedłożonym do zaopiniowania projekcie ustawy godzą nie tylko w działalność jednostki akademickiej, której ustawa ta bezpośrednio dotyczy – tj. Akademii Wymiaru Sprawiedliwości – ale też mogą stanowić niebezpieczny precedens w zakresie ewentualnego przyszłego ograniczania autonomii innych uczelni w Polsce in genere.
Niniejszy projekt „ustawy likwidacyjnej” w praktyce niweczy bowiem zasadę autonomii uczelni, a także podważa istotę prawa do nauki, wolność badań naukowych oraz wolność nauki jako takiej, stojąc w całkowitej sprzeczności z przepisami ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Ponadto przedłożony w tym kształcie projekt „ustawy likwidacyjnej” narusza także zasady techniki prawodawczej oraz ogólne zasady legislacji, co jest zaskakujące, biorąc pod uwagę fakt, iż powstał on w Ministerstwie Sprawiedliwości. Równie zaskakujące jest także to, że projekt ten powstał w Ministerstwie Sprawiedliwości kierowanym przez Pana Ministra, tj. niedawnego Rzecznika Praw Obywatelskich. Pan Minister jeszcze niedawno osobiście zaangażowany był w obronę autonomii uczelni i wolności nauki, co potwierdzało m.in. Pana wystąpienie z dnia 30 października 2020 roku skierowane do ówczesnego Ministra Edukacji i Nauki, które dobrze pamiętam i bardzo wysoko cenię.
Panie Ministrze, zapowiadając likwidację Akademii Wymiaru Sprawiedliwości wskazał Pan (konferencja z 23 maja 2024 r. w MS), że wypełniane przez Akademię Wymiaru Sprawiedliwości funkcje mogłyby z powodzeniem wypełniać inne uczelnie publiczne i prywatne. W szczególności zastanawiający jest ten ostatni element. Zapowiedzi przekształcenia Akademii Wymiaru Sprawiedliwości w wyższą szkołę zawodową, szkolącą jedynie funkcjonariuszy, oznaczają zamknięcie lub wygaszenie kierunków cywilnych – przede wszystkim prawa. Funkcje akademii miałyby – zgodnie z zapowiedziami Pana Ministra – przejąć inne uczelnie publiczne i prywatne.
Tymczasem Pan Minister jeszcze przed objęciem funkcji rządowej był Dziekanem Wydziału Prawa Uniwersytetu SWPS – prywatnej (niepublicznej) uczelni warszawskiej. Przejęcie funkcji akademii przez podmioty prywatne (niepubliczne) oznacza więc wprost przekierowanie studentów z uczelni służby publicznej do na przykład podmiotów takich jak Uniwersytet SWPS – Wydział Prawa, którym Pan Minister kierował przed objęciem funkcji rządowej i którego nadal jest wykładowcą. Można tym samym – w likwidacji Uczelni – dopatrywać się celowego działania, albowiem zwiększenie liczby studentów w prywatnej uczelni, na której się pracuje oznacza zarówno korzyść w postaci zwiększenia własnej stabilności zatrudnienia (zapewnione pensum dydaktyczne nauczyciela akademickiego) w warunkach niżu demograficznego oraz zmniejszonego zainteresowania ofertą studiów wyższych na prywatnych uczelniach, jak również korzyść związaną ze środkami publicznymi od Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego otrzymywanymi przez uczelnię prywatną, w związku ze zwiększoną liczbą studentów, wreszcie na ewentualne korzyści związane z rozwojem kariery akademickiej, w tym organizacyjno-naukowej, w związku z podejmowanymi przez Pana czynnościami oraz zaniechaniami jako Minister Sprawiedliwości.
Zgodnie z prawem powszechnie obowiązującym Akademia Wymiaru Sprawiedliwości jest publiczną uczelnią akademicką służb państwowych, a jej statutowym celem działalności jest kształcenie i wychowywanie funkcjonariuszy Służby Więziennej, funkcjonariuszy innych służb oraz osób cywilnych. Służba Więzienna jest jedną z kluczowych Służb Mundurowych Rzeczypospolitej Polskiej, odpowiadającą za bezpieczeństwo państwa i obywateli, co niesie za sobą konieczność posiadania przez funkcjonariuszy Służby Więziennej stosownych kompetencji i umiejętności. Do realizacji tego celu niezbędne jest posiadanie odpowiedniego zaplecza naukowo-dydaktycznego, co też Akademia Wymiaru Sprawiedliwości zapewnia w ramach prowadzonych studiów. Ponadto Uczelnia realizuje programy kształcenia także dla studentów cywilnych. Działalność AWS jest ukierunkowana na kształcenie kadr wymiaru sprawiedliwości, która w przyszłości przyczyni się do ulepszenia Rzeczypospolitej Polskiej jako demokratycznego państwa prawa, mającej w poszanowaniu podstawowe prawa wszystkich obywateli oraz zasady konstytucyjne. Powyższe stanowi statutowy cel działalności Uczelni.
Mając to wszystko na względzie, ze zdziwieniem, zaniepokojeniem i głębokim smutkiem przyjąłem proponowane w projekcie ustawy o zmianie ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. z 2023 r. poz. 1683 i 1860 oraz z 2024 r. poz. 1222) zmiany, co wyrażam w niniejszym stanowisku. Tym bardziej za niezrozumiały i nieprawidłowy należy uznać fakt braku jakichkolwiek uprzednich uzgodnień Ministra Sprawiedliwości z Akademią Wymiaru Sprawiedliwości co do projektowanych proponowanych zmian.
Wobec powyższego należy podnieść, iż projekt ustawy jest całkowicie bezzasadny i godzący w interesy zarówno Służby Więziennej, jak i w pozostałym zakresie (w tym pracowników Uczelni, studentów, jak i autonomii uczelni w ogólności w polskim porządku prawnym).
Zgodnie z Ustawą z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie nazwy uczelni służb państwowych nadzorowanej przez Ministra Sprawiedliwości i o zmianie ustawy o Służbie Więziennej oraz niektórych innych ustaw od 1 września 2023 Szkoła Wyższa Wymiaru Sprawiedliwości zmieniła nazwę na Akademia Wymiaru Sprawiedliwości.
W świetle ustawy o Służbie Więziennej z dnia 9 kwietnia 2010 r. Uczelnia jest jednostką organizacyjną Służby Więziennej, posiadającą osobowość prawną i działającą na podstawie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z dnia 20 lipca 2018 roku. Statutowym celem działalności Szkoły Wyższej Wymiaru Sprawiedliwości jest kształcenie i wychowywanie funkcjonariuszy Służby Więziennej, funkcjonariuszy innych służb oraz osób cywilnych.
Uczelnia w roku 2021 rozszerzyła zakres działalności, uwzględniając oprócz kształcenia funkcjonariuszy Służby Więziennej, również prowadzenie kształcenia przyszłych kadr organów wymiaru sprawiedliwości oraz innych służb realizujących zadania z zakresu bezpieczeństwa publicznego.
W sierpniu 2022 z uwagi na ewaluację działalności naukowej za lata 2019-2021, którą przeprowadzało Ministerstwo Edukacji i Nauki wraz z Komisją Ewaluacji Nauki, Uczelnia otrzymała kategorię naukową A w dwóch dyscyplinach – nauk o bezpieczeństwie oraz pedagogiki. Kategoria A umożliwia nadawanie stopnia doktora i doktora habilitowanego oraz prowadzenia szkól doktorskich.
W momencie nadania tych decyzji Uczelnia stała się uczelnią akademicką i dołączyła do grupy najlepszych ośrodków naukowo-dydaktycznych w Polsce. Już w krótce nastąpi otworzenie szkół doktorskich oraz uruchomienie procesów doktoryzowania i habilitowania w Akademii Wymiaru Sprawiedliwości.
Osiągnięcie statusu Akademii wymagało wieloletniej wytężonej pracy wielu naukowców i pracowników uczelni, a także zaangażowania w projekty krajowe i międzynarodowe, np. poprzez projekt polsko-norweski, który ma na celu dokonać pozytywnych zmian w Służbie Więziennej.
Akademia Wymiaru Sprawiedliwości AWS zaprasza na studia na kierunkach:
- Penitencjarystyka
studia pierwszego stopnia stacjonarne - Prawo
jednolite studia magisterskie stacjonarne
Bezpieczeństwo wewnętrzne
studia pierwszego stopnia stacjonarne
studia pierwszego stopnia niestacjonarne
Powiązane artykuły
