Zabiegi pielęgnacyjne dla kobiet w ciąży

O tym jak powinny wyglądać zabiegi pielęgnacyjne dla kobiet w ciąży oraz czego należy unikać opowie mgr Anna Kamm - kosmetolog, pedagog oraz wykładowca Wyższej Szkoły Zdrowia w Gdańsku.

Nawet bezgraniczna miłość dla dziecka, często nie jest w stanie powstrzymać braku akceptacji dla pewnych zmian, które ujawniają się w trakcie i po ciąży, a są trudne do zaakceptowania dla młodej mamy. Czuje się ona nieatrakcyjna i bezradna. Panujące przekonanie, iż podczas ciąży i w trakcie karmienia piersią nie można poddawać się zabiegom kosmetycznym powoduje, iż wiele matek rezygnuje z wizyty u kosmetologa. Ma to niestety swoje negatywne skutki w pogłębianiu się zmian skórnych, które najczęściej pojawiają się w tym burzliwym okresie.  Użycie produktów reklamowanych i rekomendowanych dla kobiet w ciąży i połogu, które niekoniecznie spełniają obietnice producentów dodatkowo pogłębiają zły nastrój.

Na wygląd i prawidłowe funkcjonowanie skóry ma wpływ wiele czynników, zależnych od środowiska zewnętrznego jak i wewnętrznego organizmu. W trakcie ciąży głównym czynnikiem powodującym zmiany jest układ hormonalny. W tym czasie wiele hormonów obniża lub podwyższa swoją aktywność w porównaniu ze stanem przed ciążą. Hormony mające wpływ na skórę wydzielane są przez kilka organów. Przede wszystkim hormony steroidowe, wydzielane przez przysadkę i tarczycę, a także estrogeny, wydzielane przez pęcherzyki jajnikowe. Mają one szczególne znaczenie jeżeli chodzi o skórę. Ich odpowiedni poziom pozwala na zachowanie właściwego nawilżenia i elastyczności skóry, a także wydzielanie sebum w ilości nie zapychającej ujścia gruczołu łojowego. Szerokie działanie estrogenów znajdziemy również w skórze właściwej, gdzie kontrolują powstawanie melaniny, barwinka skóry. Wysokie stężenie estrogenów wzmaga proces melanogenezy i może powodować problemy z nadmierną pigmentacją, czyli przebarwieniami. W mieszku włosowym cykl wzrostu jest wydłużany właśnie przez hormony, co chroni przed nadmiernym wypadaniem włosów. W trakcie ciąży estrogeny zmniejszają wydalanie sodu i zatrzymują wodę w organizmie, co obserwujemy jako obrzęki. Nie tylko estrogeny, ale także hormony wydzielane przez tarczycę mają bezpośredni wpływ na skórę. Niedobory hormonu tarczycy mogą powodować bladość i suchość naskórka.    

Największą zmianą widzialną w okresie ciąży dla organizmu kobiety jest zwiększenie masy ciała. Nie tylko rozwój płodu, ale zatrzymanie wody właśnie przez estrogeny jest przyczyną zwiększenia masy ciała i jego objętości. To właśnie większy obwód ciała w wielu miejscach ciała kobiety może być przyczyną szeregu zmian, z którymi nie zawsze chcemy się pogodzić. Do głównych problematycznych zjawisk, z którymi spotykamy się u kobiet w ciąży należą:

• rozstępy,
• cellulit,
• przebarwienia.

Zmiany te pojawiają się głównie w miejscach, które w ciąży są najbardziej narażone na przekształcenie i rozciąganie, czyli: brzuch, piersi i uda. 

Rozstępy w początkowej fazie czerwone pręgi lokalizujące się na brzuchu bez określonych schematów, mogą ujawnić się jako pojedyncze pęknięcia lub cały wachlarz. Spotyka się przypadki, gdy po ciąży skóra na brzuchu ma więcej uszkodzonych tkanek niż zdrowych. Pojawiają się także na piersiach, udach i pośladkach. Po wstępnej fazie zapalnej koloru czerwonego, przybierają barwę białoperłową. 

Cellulit, czyli tzw. „pomarańczowa skórka” – ta popularna nazwa wywodzi się od wzoru nieprawidłowo rozłożonej tkanki tłuszczowej, wytworzonej na powierzchni naskórka. Wgłębienia, guzki i stwardnienia umiejscawiają się najczęściej tam gdzie kumuluje się tkanka tłuszczowa, czyli na udach, pośladkach, biodrach i ramionach. Progesteron w trakcie ciąży stymuluje rozrost tkanki tłuszczowej ułatwiając powstanie cellulitu. Tkanka łączna otaczająca komórki tłuszczowe u kobiet jest cieńsza niż u mężczyzn, więc możliwe jest duże wybrzuszenie tychże komórek, Efektem tego jest widoczny wzór nierówności, porównywany do kalafiora lub skórki pomarańczy. 

Przebarwienia skórne wśród kobiet ciężarnych mogą dotyczyć samej twarzy, jak i piersi lub brzucha. W obrębie twarzy spotykamy tzw. ostudę, czyli wyraźnie odgraniczoną ciemną plamę o nieregularnym kształcie. Hiperpigmentacje, czyli zwiększona ilość melaniny, na skutek działania hormonów lokalizują się w ciąży na brzuchu w postaci tzw. kresy, a także na piersiach i w okolicy narządów płciowych.  

Znając możliwe do pojawienia się zmiany kobiecego ciała w trakcie ciąży możemy od pierwszych tygodni stosować profilaktykę. Zapobieganie pewnym mechanizmom lub ich spowalnianie jest najskuteczniejszą metodą walki z negatywnymi skutkami występujących jako efekt odmiany. W ramach profilaktyki przeciw rozstępom, najważniejsze jest utrzymanie dużej elastyczności skóry w miejscach, gdzie niedługo zwiększy ona swoją objętość, czyli brzuch uda i piersi. Skuteczność i bezpieczeństwo zapewnią preparaty, które są dostosowane do potrzeb skóry ciężarnych i nie zawierają składników mogących zaszkodzić rozwijającemu się płodowi. W procesie uelastyczniania skóry ważny jest również masaż. Należy jednak pamiętać o tym, że można go wykonywać od trzeciego do ósmego miesiąca ciąży i należy zachować szczególną ostrożność przy masażu powłok brzusznych. Z masażu okolic brzucha warto skorzystać w okresie poprzedzającym ciąże, ponieważ skóra będzie lepiej przygotowana na rozciąganie .

Redukcja rozstępów jest najbardziej efektywna w momencie, gdy są one w fazie zapalnej, czyli kiedy ich kolor jest czerwony. Niestety w czasie ciąży wiele skutecznych i efektywnych zabiegów oraz preparatów jest niewskazanych, co prowadzi do tego, że rozstępy wchodzą w fazę zanikową, w której można już tylko zmniejszyć ich widoczność i nadać im bardziej estetyczny wygląd. Do zabiegów, które można wykonywać już po porodzie i zakończeniu okresu karmienia piersią zaliczane są:

• peelingi chemiczne,
• mezoterapia mikroigłowa i igłowa,
• zabiegi laserowe,
• karboksyterapia,
• radiofrekwencja mikroigłowa.

Niestety podczas ciąży i laktacji sposoby redukcji cellulitu są także, jak w przypadku rozstępów mocno ograniczone. W tym okresie najważniejsza jest odpowiednia profilaktyka.  Kobietom w ciąży, oprócz trzymania się odpowiedniej diety, nawadniania organizmu oraz aktywności fizycznej, zaleca się również używanie kremów i balsamów zawierające składniki aktywne, które wspomagają wygładzenie i ujędrnienie skóry, ale jednocześnie są bezpieczne dla płodu. Masaż, który zalicza się zarówno do leczenia i profilaktyki również jest dozwoloną terapią dla kobiet w ciąży.

Po porodzie oraz zakończeniu laktacji w gabinecie kosmetycznym można wykonać szereg zabiegów, które zredukują cellulit. Leczenie lipodystrofii kobiecej w gabinecie opiera się głównie na wszelkiego rodzaju masażach i drenażach limfatycznych. Do zabiegów najczęściej stosowanych oraz wykazujących się najlepszymi efektami zaliczamy:

• endermologię,
• fale radiowe,
• mezoterapię,
• elektorstymulację,
• krioterapię,
• laseroterapię.

Ostuda jest przebarwieniem, które najczęściej nie potrzebuje leczenia, ponieważ ma zdolność do zanikania w ciągu roku od porodu. W przypadku tej zmiany bardzo ważne jest stosowanie kremów z filtrem z wysokim współczynnikiem SPF, ponieważ dzięki takiej protekcji można uniknąć zwiększenia jej rozmiarów, albo pogłębienia się intensywności przebarwień. Jeżeli zmiany przebarwieniowe nie zanikną samoistnie, a znajdują się tylko w naskórku, możliwe jest ich zlikwidowanie za pomocą zabiegów złuszczających, np. mikrodermabrazja lub peelingi chemiczne. 

Podczas ciąży niezwykle intensywnym zmianom ulegają kobiece piersi. Rozrost tkanki tłuszczowej 
oraz gruczołu piersiowego w tym czasie wiąże się z szybkim powiększaniem biustu, a to może powodować powstanie rozstępów, dlatego też skóra w tym miejscu potrzebuje intensywnej pielęgnacji. Chcąc zminimalizować ryzyko powstania rozstępów na piersiach, należy zadbać o ich odpowiednie nawilżenie i natłuszczenie. Zaleca się stosowanie kosmetyków, które posiadają pozytywną opinię Instytutu Matki i Dziecka i przeznaczone są do biustu ciężarnych kobiet. W celu poprawy jędrności skóry można również stosować naprzemienne prysznice ciepłą i zimną wodą, które pozytywnie wpływają na mikrokrążenie, natomiast podczas kąpieli, peelingi o niewielkim stopniu intensywności podczas tarcia. Zbyt intensywnie wykonany peeling może spowodować zwiększenie wydzielania oksytocyny, a hormon ten odpowiedzialny jest między innymi za wywołanie skurczów porodowych. Poza odpowiednio dobranymi preparatami do skóry biustu, warto również pamiętać o ćwiczeniach fizycznych, które wzmacniają mięsień piersiowy, delikatnych masażach z ominięciem brodawki oraz dobraniu do piersi odpowiednich biustonoszy.

Do zabiegów, które bez przeciwwskazań możemy wykonywać zarówno w trakcie trwającej ciąży, jak i w okresie karmienia piersi zaliczamy:

• masaż,
• mikrodermabrazję,
• manicure i pedicure,
• pielęgnacja oprawy oka: henna i regulacja,
• zabiegi nawilżające i uelastyczniające naskórek z wykorzystaniem składników aktywnych bezpiecznych dla kobiet w ciąży. 

Bezwzględnie nie możemy poddawać ciężarnej zabiegom:

• z użyciem prądu, fal radiowych, ultradźwięków, promieniowania UV i laserów,
• makijażu permanentnego,
• mezoterapii igłowej i mikroigłowej,
• iniekcji z użyciem wypełniaczy i toksyny botulinowej,
• energicznych zabiegów wyszczuplających, zwiększających ciśnienie krwi,
• pielęgnacyjnym z użyciem składników aktywnych będącym niebezpiecznymi dla płodu.

Do substancji, których należy unikać w preparatach dla kobiet w ciąży należą między innymi:

• witamina A i jej pochodne,
• niektóre olejki eteryczne np.: szałwiowy, bergamotowy,
• triklosan.

Znane jest ich teratogenne działanie powodujące bardzo duże uszkodzenia płodu na różnych etapach jego rozwoju. Toksyczny wpływ preparatów przenikających przez barierę skórno – naskórkową może być przyczyną zarówno wad wrodzonych dziecka, ale co gorsza przedwczesnego zakończenia ciąży. Dlatego wnikliwy wywiad i pytanie o stan zdrowia klientki gabinetu kosmetologicznego jest bezwzględnym zaleceniem, bez którego nie może się odbyć żaden zabieg.  

Gabinet kosmetologiczny to miejsce gdzie może i nawet powinna pojawić się kobieta ciężarna, jeżeli pozwala na to jej stan zdrowia. Doraźna poprawa wyglądu i stosowanie profilaktycznych zabiegów przeciw spodziewanym problemom między innymi w postaci rozstępów jest możliwa od pierwszych dni ciąży. Piękna i zadbana młoda mama na pewno będzie w doskonałej kondycji fizycznej i psychicznej. Równowaga fizjologiczna i duchowa ma bowiem niebagatelny wpływ na rozwój dziecka.  

autor: Anna Kamm - kosmetolog, pedagog, wykładowca Wyższej Szkoły Zdrowia w Gdańsku, doktorantka GUMed, egzaminator OKE w zawodzie Technik Usług Kosmetycznych. Właścicielka Kliniki Urody Kamelia w Gdańsku. Autorka publikacji naukowych i popularno-naukowych z dziedziny kosmetologii i chemii medycznej.