Zawód pielęgniarki to nie tylko misja

Rozmowa z dr hab. Joanna Jasińską, prorektor ds. dydaktyki i rozwoju Warszawskiej Uczelni Medycznej WUMed

Zawód pielęgniarki to nie tylko misja

Pani Profesor,  29 maja będzie miała miejsce II Ogólnopolska Konferencja Warszawskiej Uczelni Medycznej, podobnie jak ta  z 2020 r. poświęcona pielęgniarkom i położnym. Dlaczego uczelnia zdecydowała się ponownie podjąć problematykę tej grupy zawodowej?

Uważamy, że należy wciąż rozmawiać na temat pielęgniarstwa i położnictwa, zwłaszcza z powodu wysokich oczekiwań społecznych. Nie bez znaczenia jest także sytuacja zawodowa pielęgniarek i położnych, co możemy obserwować choćby w ostatnim czasie także w mediach. Światowa Organizacja Zdrowia, w związku z 200. rocznicą urodzin twórczyni nowoczesnego pielęgniarstwa, Florence Nightingale, ogłosiła 2020 Rokiem Pielęgniarek. To znakomity pretekst do przypomnienia historii pielęgniarstwa, jego osiągnięć, ale także okazja do promocji zawodu, do zainteresowania nim młodzieży, zachęcenia jej do studiowania na tym kierunku oraz podejmowania pracy w ochronie zdrowia. Postanowiliśmy ten czas dyskusji na temat zawodu pielęgniarki i położnej, przedłużyć. Temat jest nie tylko istotny społecznie ale również ważny dla naszych absolwentów kierunku pielęgniarstwo a także przyszłych studentów.

W roku 2020 po raz pierwszy został opublikowany, przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), raport World’s Nursing, opisujący stan pielęgniarstwa na całym świecie. W Polsce, badanie przeprowadzone przez Centrum Badań Opinii Społecznych (CBOS) w 2019 roku wykazało, że aż 89% respondentów uznało zawód pielęgniarki/pielęgniarza/położnej za najbardziej prestiżowy. Mimo tych danych, wiele osób w Polsce nie wie, że współczesne kształcenie pielęgniarek i położnych odbywa się tylko na poziomie szkół wyższych, a pielęgniarstwo to nie tylko wykonywanie iniekcji i mycie chorych oraz „pomaganie” lekarzowi. To przede wszystkim uczestnictwo w pracy zespołu terapeutycznego na takich samych prawach, jak wszyscy inni członkowie, realizacja potrzeb opiekuńczo-pielęgnacyjnych pacjenta, stawianie diagnoz pielęgniarskich oraz wykonywanie całego szeregu czynności instrumentalnych, zarządczych  koniecznych do prowadzenia właściwego procesu leczenia. Podczas naszego wydarzenia chcemy podkreślić, że profesjonalizm, kompetencje zawodowe powinny nieodzownie charakteryzować każdą pielęgniarkę i położną. Zależy nam także aby ,,odczarować” stereotypowe postrzeganie zawodu pielęgniarki i położnej również wśród osób współpracujących w zespole terapeutycznym.

Wokół jakich tematów tym razem toczyć się będzie forum? Kogo będziemy mogli wysłuchać?

Będziemy rozmawiać o misji i profesjonalizacji w zawodzie pielęgniarki i położnej. Konferencja została podzielona na trzy bloki tematyczne. 

Pierwszy blok zatytułowany został Misja a Profesja. W tym miejscu chcemy przywołać trochę wspomnień i historii pielęgniarstwa i położnictwa, wskazać złożoność istoty pielęgniarstwa i położnictwa, w kontekście  wykonywanego  zawodu. Będziemy między innymi, mówić o codziennej praktyce pielęgniarki i położnej. Ważne, ale nie łatwe jest poznanie na przykład kulturowych przekonań pacjentów i ich rodzin, głownie tych, które są związane ze zdrowiem oraz procesem leczenia i pielęgnowania. 

W części drugiej konferencji, zamierzamy jasno i stanowczo potwierdzić, że treść współczesnego pielęgniarstwa i położnictwa, a tym samym zakres zdań zawodowych pielęgniarki/ pielęgniarza/ położnej pozostaje w ścisłym związku z rozwojem nauki. Będziemy dyskutować i wskazywać, że wszystkie teorie/ modele pielęgniarstwa i położnictwa poddawane są systematycznemu analizowaniu z uwzględnieniem znaczenia i wpływu na pacjenta i jego środowisko. Stanowią one podstawę do stawiania nowych hipotez w badaniach naukowych, które przyczyniają się do rozwoju wiedzy pielęgniarskiej i położniczej oraz  poprawiają praktykę pielęgniarską i położniczą. Ale pojawiło się pytanie: Jak w czasie pandemii  kształcić studentów pielęgniarstwa w sposób praktyczny, uczyć zawodu w sposób zdalny? Przecież większości umiejętności nie da się nauczyć, ani weryfikować w wirtualny sposób. Dlatego, druga część konferencji wskazać ma  Profesjonalizm misji – różne oblicza zawodu pielęgniarki i położnej. Część trzecia została zatytułowana:

Misja i profesjonalizm w polskim pielęgniarstwie i położnictwie -  faktyczne działanie. W tej części konferencji wskażemy na interdyscyplinarny charakter zawodu pielęgniarki i położnej oraz, że pielęgniarstwo i położnictwo to  działalność przede wszystkim praktyczna także w różnych miejscach i warunkach, w tym ekstremalnych. Na przykład misja ONZ w ramach Kontyngentu Wojskowego, praca w nowych, specyficznych warunkach jednoimiennych szpitali zakaźnych – o pracy w takich okolicznościach opowiedzą nam same pielęgniarki. W tegorocznej konferencji wezmą również udział, w charakterze prelegentów, studenci pierwszego roku pielęgniarstwa  naszej uczelni, którzy spróbują odeprzeć społeczne stereotypy związane z pielęgniarstwem, wskazując mocne strony tego zawodu. 

Przyjęło się, że pielęgniarstwo to powołanie. Państwo chcą pokazać, że nie tylko.

Historycznie zawód pielęgniarki i położnej był postrzegany w charakterze misji. Nie mogło być inaczej, bowiem jeżeli niesie się pomoc drugiemu człowiekowi, automatycznie zauważa się ludzi pracujących dla dobra bliźniego, jako wykonujących jakąś misję, pewien rodzaj posłannictwa.

Obecnie mimo profesjonalizacji pielęgniarstwa i położnictwa, powszechnie nadal postrzega się zawód jako misję, służbę. Wynika to prawdopodobnie również ze szczególnej więzi, jaka wytwarza się między pielęgniarką/ położną a pacjentem w procesie leczenia.

Współczesne określenie roli zawodowej pielęgniarki i położnej rozpatrywane jest na płaszczyźnie jej kompetencji, kwalifikacji i umiejętności. W wyniku profesjonalizacji pielęgniarstwa i położnictwa, poszerzenia kompetencji zawodowych, uprawnień, pielęgniarka i położna stała się profesjonalistką, która zmieniła postrzeganie swojej profesji, z kategorii działania „za”  chorego na „współdziałanie razem z pacjentem”. Personel pielęgniarski stanowi grupę specjalistów, których działania ukierunkowane są na zapewnienie potrzeb biopsychospołecznych osób chorych, powstałych w wyniku choroby.

Pielęgniarka i położna,  często widzi pacjenta w sytuacjach dla niego niekomfortowych, tylko jej profesjonalizm pozwala z godnością przetrwać trudne chwile. Staje się ona niejednokrotnie jedynym powiernikiem lęków, obaw i bezradności, bywa także nauczycielem i przewodnikiem i wszystkim tym, o czym w obecnym świecie nadal boimy się mówić. Myślę, że właśnie dlatego społeczeństwo, czyli tak naprawdę my wszyscy zdajemy sobie sprawę, że nie każdy jest zdolny do wykonywania tej profesji, a tylko ci, którzy noszą w sobie potrzebę pomagania innym, chyba słusznie nazwaną powołaniem.

Mimo tak rozwiniętej profesjonalizacji zawodów pielęgniarki i położnej, wzrastającego prestiżu zawodowego wciąż odczuwalny jest brak kadr w ochronie zdrowia. Czym zachęciłaby Pani Profesor młodych ludzi do podjęcia studiów na kierunkach pielęgniarstwo i położnictwo?

Są  to profesje samodzielne, cieszące się coraz większym zaufaniem społecznym. Pielęgniarki przestały być anonimowe. Walczą o swoje prawa, nie ukrywają się w cieniu innych profesji medycznych. To zawody ciekawe, dające możliwości rozwoju i satysfakcji, w szczególności dla osób intersujących się medycyną i naukami o zdrowiu. Obecnie pielęgniarka i położna to osoba z wyższym wykształceniem. Profesjonalistka, która odgrywa bardzo ważną rolę w zespole terapeutycznym i niejednokrotnie koordynuje proces leczenia pacjenta. 

To wynika z wielu dodatkowych, nowych uprawnień, które otrzymały pielęgniarki i położne, takich jak np.: przepisywanie leków, badanie fizykalne pacjenta oraz wystawianie skierowań na badania diagnostyczne. Natomiast położone mogą samodzielnie prowadzić ciąże i porody fizjologiczne. Dzięki temu te zawody są coraz lepiej postrzegane.

Można by długo dywagować na temat obecnej sytuacji pielęgniarstwa i położnictwa w Polsce i chyba powiedzieć, że trochę sami, jako społeczeństwo jesteśmy sobie winni. Nie sposób pominąć faktu niedoborów kadrowych, braku należytego wynagradzania, powszechnej równoczesnej pracy pielęgniarek i położnych u kilku pracodawców, wypalenia zawodowego, nadmiar obowiązków, zbyt małej obsady kadrowej do tego stres, obciążenie psychofizyczne - to są czynniki, które nie zachęcają młodych ludzi do związania swojej przyszłości z tymi profesjami.

SARS-CoV-2 zmienił życie ludzi na całym świecie, ale pokazał też, jak ważne i niezwykle potrzebne są zawody pielęgniarki i położnej. To zawody, które dają wiele możliwości i pewność zatrudnienia. 

Każda pielęgniarka i położna kończąca uczelnię wyższą ma gwarancję, że znajdzie pracę. Wybiera, w jakim kierunku się chce rozwijać. Może pełnić wysokie funkcje kierownicze – pielęgniarki i położne są dyrektorami szpitali albo robić karierę naukową i ubiegać się o tytuł doktora, doktora habilitowanego. Mamy w Polsce pielęgniarki i położne z tytułem profesorskim. Po ukończeniu studiów mogą specjalizować się w 17 kierunkach i zostać pielęgniarką np. diabetologiczną, anestezjologiczną, chirurgiczną, pediatryczną, środowiska nauczania i wychowania. Lub położną ze specjalizacją w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno – położniczego, rodzinnego, neonatologicznego, epidemiologicznego. 

Można pracować między innymi w klinikach, szpitalach, w domach pomocy społecznej, w ośrodkach POZ, w poradniach ambulatoryjnych, specjalistycznych i rozwijać się w różnym zakresie. Możliwości tak szerokiego spektrum miejsca pracy dla pielęgniarki i położnej powinny być czynnikiem zachęcającym młodych ludzi do podejmowania studiów na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo. To zdecydowanie zawody przyszłości. Zapraszam do udziału  w naszej konferencji a przekonacie się Państwo, że współczesne pielęgniarstwo i położnictwo odbiega od stereotypów i daje wielkie możliwości i mnóstwo satysfakcji.