Wiedzą, jak zwalczyć agresję w szkołach

Dyskryminowana, zbuntowana i bezradna – tak często czuje się młodzież w gimnazjum czy liceum. W tym wieku uczniowie tworzą pierwsze grupy i uczą się umiejętności społecznych. I to właśnie wtedy należy identyfikować przejawy dyskryminacji w grupach rówieśniczych i eliminować zachowania wykluczające. O tym jak zwalczyć agresje w szkołach mówi dr Małgorzata Wójcik, psycholog z Uniwersytetu SWPS w Katowicach.

Dlaczego „dobre dzieciaki” nie bronią ofiary, a często nawet okazują swoje poparcie oprawcy? Jak tworzy się hierarchia klasy? Skąd biorą się gwiazdy klasowe, loże szyderców i wykluczeni pełniący role kozłów ofiarnych? – Zbadaliśmy, jak uczniowie i nauczyciele postrzegają przemoc szkolną, jak interpretują jej przyczyny i konsekwencje dla ofiar i świadków prześladowania – mówi dr Małgorzata Wójcik, psycholog z Uniwersytetu SWPS w Katowicach. – Dowiedzieliśmy się, że w zapobieganiu agresji szkolnej kluczową rolę odgrywa świadek przemocy i praca nauczycieli właśnie z nim a nie agresorem i ofiarą – dodaje.

Brak reakcji na przemoc to sygnał dla oprawcy, że może bezkarnie działać, a dla innych, że sytuacja nie wymaga ich interwencji. Napastnik atakuje, aby zyskać silną pozycję w klasie. Świadkowie nie reagują, ponieważ dochodzą do wniosku, że skoro nikt nie protestuje to wszyscy popierają ten akt przemocy. Pozostali nie działają samotnie, żeby się nie narazić innym i nie stracić bezpiecznej pozycji w klasie.

– Jeśli świadkowie nie będą wzmacniać zachowań agresora, okazywać mu uwagi i poklasku, nie będzie miał powodu i motywacji by dręczyć ofiarę – nic tym nie osiągnie. Na tym bazuje Interwencja Edukacyjna „Bliżej” – mówi dr Małgorzata Wójcik.

Naukowcy Uniwersytetu SWPS w Katowicach stworzyli, wraz z uczniami i nauczycielami, skuteczny program lekcji dla pierwszej klasy gimnazjum i liceum, który pomaga wychowawcy w zarządzaniu grupą rówieśniczą, wpływając w sposób pośredni na mechanizmy odpowiedzialne za agresję.

Interwencja Edukacyjna „Bliżej” to program poświęcony ograniczaniu zjawiska marginalizacji, wykluczania i prześladowania rówieśników w społeczności klasy szkolnej. Celem głównym projektu było stworzenie i wdrożenie w szkołach gimnazjalnych programu lekcji wychowawczych, powodującego zmniejszenie gotowości do wykluczania i prześladowania jednostek z grupy rówieśniczej. Program został stworzony w oparciu o Teorię Roli Świadka mówiącej o tym, że aby zapobiegać przemocy w szkole należy pracować ze świadkami.

Lekcje podzielone są na trzy części: wzajemne poznanie, integracja i tworzenie zespołu, empatyczne postrzeganie wykluczanej jednostki. Część pierwsza ułatwia uczniom poznanie, druga pomaga w wypracowaniu zasad funkcjonowania w klasie, natomiast trzecia zawiera scenariusze uświadamiające związek pomiędzy działaniem i zachowaniem a konsekwencjami dla zespołu klasowego i jednostek.

Program pomaga nowo powstającej grupie stworzyć zgrane i wspierające się środowisko, w którym uczniowie sami zapobiegają zachowaniom antyspołecznym we własnym gronie. Młodzież w takich zespołach klasowych, w których czuje się bezpiecznie, chętniej chodzi do szkoły i osiąga lepsze wyniki w nauce.

Więcej informacji na temat Interwencji Edukacyjnej „Bliżej” można znaleźć na stronie: http://blizej.org/