Historia Politechniki Warszawskiej

największej i najstarszej uczelni technicznej w Polsce.

Za datę powstania szkolnictwa technicznego w Warszawie przyjmuje się rok 1826, w którym została otwarta Szkoła Przygotowawcza do studiów technicznych. Inicjatorem powstania szkoły i autorem programu nauczania był działający w Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Stanisław Staszic - wszechstronny uczony i działacz oświaty. Niestety, po kilku zaledwie latach działania, szkoła ta została zamknięta w roku 1831, w ramach represji po wybuchu Powstania Listopadowego.

Przez następnych prawie 60 lat, mimo intensywnego rozwoju przemysłu i infrastruktury komunikacyjnej na ziemiach polskich, brak było możliwości kształcenia techników w kraju. Ich funkcje pełnili w znacznej mierze cudzoziemcy, Polacy wykształceni w uczelniach zagranicznych, a także inżynierowie wojskowi.

Dopiero w ostatnich latach XIX wieku car Mikołaj II uległ sugestii społeczeństwa polskiego, by zebraną sumę jednego miliona rubli przekazał - wraz ze swoją zgodą - na budowę w Warszawie Instytutu Politechnicznego swego imienia. W ten sposób powstała uczelnia, w której jesienią 1898 roku rozpoczęto zajęcia w języku rosyjskim na trzech wydziałach: Mechanicznym, Chemicznym i Inżynieryjno-Budowlanym. Rok później rozpoczęto budowę pierwszych gmachów dla nowej szkoły. W skład wzniesionego wówczas kompleksu wchodził Gmach Główny, Gmach Chemii, Gmach Fizyki i Gmach Mechaniki. Fakt obowiązywania rosyjskiego języka wykładowego był powodem częściowego bojkotu szkoły ze strony młodzieży polskiej, która wybierała często studia na uczelniach Niemiec, Francji czy Rosji. Żądanie wprowadzenia do szkoły polskiego języka wykładowego było jednym z haseł fali strajków, która przetoczyła się przez ziemie Królestwa Polskiego w 1905 roku. Ich efektem było zamknięcie Instytutu Politechnicznego na okres następnych czterech lat.

Wybuch I wojny światowej przyniósł ze sobą możliwość realizacji postulatu nauczania we własnym języku. Po zajęciu Warszawy przez Niemców uzyskano zgodę na inaugurację działalności polskiej Politechniki, co nastąpiło w listopadzie 1915 roku. Studia prowadzone były na czterech wydziałach: Architektury, Budowy Maszyn i Elektrotechniki, Chemicznym oraz Inżynierii Budowlanej i Rolnej. Pierwszym rektorem został profesor Zygmunt Straszewicz.

Od tej chwili rozpoczął się okres nieprzerwanej działalności Politechniki Warszawskiej, trwającej aż do lat obecnych. Mimo dwóch wojen światowych, okupacji niemieckiej i zdelegalizowania uczelni, działała ona nieprzerwanie, zwiększając zakres kierunków kształcenia oraz powiększając liczbę studentów. O ile w ostatnim roku akademickim przed drugą wojną światową (1938/1939) ich liczba wynosiła nieco ponad 5000, to dziś przekroczyła już 30000. Wzbogacił się również wybór form i poziomów kształcenia. Personel naukowo-dydaktyczny i techniczny Politechniki liczy obecnie około 5000 osób, z tego nauczyciele akademiccy stanowią niemal połowę.

Na specjalną uwagę zasługuje działalność Uczelni w latach drugiej wojny światowej i bezpośrednio po niej. Wojna oznaczała dla Politechniki ogromne straty materialne i ludzkie. Zniszczone zostały pomieszczenia wykładowe, laboratoria, sprzęt techniczny i księgozbiory. Zginęły setki studentów i pracowników naukowych. Rozwiązana przez Niemców Uczelnia działała w konspiracji prowadząc, pod szyldem Państwowej Wyższej Szkoły Technicznej, badania naukowe (często na potrzeby Państwa Podziemnego) i kształcąc studentów. W okresie okupacji wypromowano około 200 inżynierów, przeprowadzono 20 przewodów doktorskich i 14 habilitacji. W czasie Powstania Warszawskiego Politechnika podzieliła los swego miasta. Po okresie ciężkich walk w dniu 19 sierpnia 1944 roku jej obrońcy - żołnierze 3 Batalionu Pancernego AK "Golski" - opuścili zniszczone "goliatami" budynki, które opanowali Niemcy kończąc dzieło zniszczenia.

Okres powojenny to przede wszystkim odbudowa, a potem rozbudowa, bazy lokalowej szkoły i jej laboratoriów. Aby możliwie szybko zaspokoić ogromne zapotrzebowanie gospodarki krajowej na wykwalifikowane kadry inżynierskie, podejmowano kształcenie na kolejnych wydziałach. Do końca 1945 roku uruchomiono wszystkie przedwojenne wydziały, a w następnych latach zorganizowano szereg nowych. Kilka lat po wojnie do Politechniki włączono Szkołę Inżynierską im. H. Wawelberga i St. Rotwarda. Na jej bazie rozbudowano grupę wydziałów mechanicznych. W 1967 roku w ramach Politechniki Warszawskiej utworzono Ośrodek Naukowo-Dydaktyczny w Płocku. Obecnie jest to Szkoła Nauk Technicznych i Społecznych Politechniki Warszawskiej w Płocku. Od 1991 roku działa Szkoła Biznesu Politechniki Warszawskiej.

Historia pokazała, że oprócz pełnienia swych podstawowych funkcji - kształcenia studentów i prowadzenia badań naukowych - społeczność Politechniki spełniała rolę ważnego ośrodka intelektualnego w skali kraju. Najwybitniejsi profesorowie pełnili, bowiem jednocześnie ważne funkcje państwowe, a setki studentów manifestowały swój patriotyzm na frontach wojny 1920 roku i obu wojen światowych. Mury Gmachu Głównego były także świadkiem ważnych manifestacji politycznych i ruchów społecznych. Liczne tablice pamiątkowe i inne miejsca pamięci na terenie Uczelni przypominają o tej pięknej historii Politechniki.

Gdyby zadać pytanie - Co wyróżnia Politechnikę Warszawską spośród innych uczelni technicznych Polski? - to spośród wielu czynników należałoby wymienić jako najważniejsze:

• szeroki zakres tematyki studiów, obejmujący niemal wszystkie dziedziny techniki,
• wysoką jakość kadry nauczającej,
• bogate wyposażenie laboratoryjne i zaplecze biblioteczno-informacyjne,
• rangę uczelni w Europie i na świecie.

W Politechnice zgromadzony jest największy w Polsce potencjał naukowo-badawczy w dziedzinie nauk technicznych. Tu powstaje największa liczba liczących się w kraju i za granicą opracowań naukowych. O randze Politechniki Warszawskiej świadczą liczne umowy o współpracy z innymi uczelniami, wymiana kadry i studentów oraz wspólne programy badawcze.

Żadna z uczelni technicznych w Polsce nie dysponuje tak szerokim wachlarzem kierunków kształcenia, specjalności i specjalizacji dyplomowych. Umożliwia to zaspokojenie indywidualnych zainteresowań młodzieży i potrzeb rynku. Czynnikiem umożliwiającym realizację tak szerokiej oferty są warunki lokalowe i sprzętowe Uczelni. Politechnika posiada wiele gmachów skupionych w dwóch kampusach w centrum Warszawy, zapewniających możliwość organizacji i prowadzenia zajęć w dobrych warunkach. Wyposażenie pracowni w najnowszą aparaturę przekracza znacznie średni poziom krajowy. Rozbudowany system biblioteczny i skomputeryzowany system informacyjny ułatwiają studiowanie i pracę naukową.

Organizacja studiów, w tym punktowy system oceny ich zaawansowania, zgodny ze standardami międzynarodowymi, ułatwiają odbywanie części studiów za granicą. Wynikających stąd korzyści dla studentów nie sposób przecenić, a bliska integracja z Unią Europejską otworzy w tej dziedzinie nowe ogromne możliwości. Nie można wreszcie pominąć bogatej oferty kulturalno-rozrywkowej, jaką Politechnika przedstawia swoim studentom. Czekają na nich kluby, zespoły artystyczne, organizacje społeczne, turystyczne i sportowe. Także łatwy dostęp do instytucji kulturalnych stolicy oraz imprez organizowanych przez inne warszawskie wyższe uczelnie ułatwia zaspokojenie wszechstronnych zainteresowań młodzieży.